به گزارش همشهری آنلاین، از ابتدای آذر امسال چند تن از مدیران آموزش و پرورش استان‌ها از آمار بالای ترک‌تحصیل یا بازماندگی از تحصیل دانش‌آموزان در استان‌های خود خبر داده و وضعیت آموزشی کودکان و نوجوانان را تحت‌تأثیر شرایط کرونا نگران‌کننده توصیف کرده‌اند. آمار بازماندگی از تحصیل طبق آمار رسمی در برخی مناطق چند برابر شده است. یکی از آنها استان خراسان رضوی است که مسئولانش می‌گویند: با رشد ۳ برابری آمار کودکانی مواجه شده‌اند که به مدرسه نمی‌روند و به همین دلیل جلسه فوری در سطح استان تشکیل داده‌اند.
هفتم آذر امسال، حسنعلی اصغری، مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین، نخستین کسی بود که آمار ترک‌تحصیل دانش‌آموزان استان خود را اعلام کرد. او در این‌باره گفت: ۲هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در سطح این استان حضور دارند که ۱۲۲۷نفر در مقطع متوسطه و ۷۷۳نفر در دوره ابتدایی هستند. او سپس توضیح داده که ۵۲۷نفر از دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع متوسطه باید از پایه ششم به هفتم می‌رفتند و ۷۰۰نفر نیز از پایه نهم به دهم، ولی هیچ‌کدام ثبت‌نام نکرده‌اند.
احمد اسکندری نسب، مدیرکل آموزش و پرورش استان کرمان هم یازدهم آذر در این‌باره توضیح داد که ۴هزارو۵۱۰دانش‌آموز کرمانی در مقطع اول متوسطه ترک‌تحصیل کرده‌اند و ۳هزارو۶۷۷نفر از ۶۵هزار کودک ۷ ساله برای ثبت‌نام در مقطع اول ابتدایی برای ثبت‌نام مراجعه نداشته‌اند. همچنین کوروش مودت، مدیرکل آموزش و پرورش استان خوزستان بیست و ششم آذر گفته که ۴هزارو۵۰۰ دانش‌آموز در خوزستان ترک‌تحصیل کرده‌اند که بیشترین آمار متعلق به دختران است. او توضیح داده که در سال گذشته تقریبا تعداد ۱۱هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل داشتیم که ۵هزارو۳۰۰نفر آنها شناسایی شدند و از این تعداد بیش از ۲۷۰۰نفر تحت پوشش قرار گرفتند و بقیه در دسترس ما نیستند.
آنطور که پیداست، استان خراسان رضوی بیشترین آمار ترک‌تحصیل را در بین استان‌های کشور دارد، قاسمعلی خدابنده، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی از ۴۰هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در این استان خبر داد. به گزارش ایلنا، او در این‌باره گفته است: با توجه به برآوردی که از ثبت‌نام دانش‌آموزان و آمار ثبت شده در سامانه سناد در خراسان رضوی داشتیم، حدود ۴۰هزار دانش‌آموز ترک‌تحصیلی داریم، ۳ماه از سال تحصیلی گذشته و بعید به‌نظر می‌رسد که پرونده‌ای در مدارس باقی مانده باشد که هنوز ثبت نشده باشد.
او گفت، وضعیت در خراسان رضوی بسیار بغرنج است و به‌طور مثال، در صالح‌آباد بالاترین ترک‌تحصیل را داریم: «قطعا تمام پرونده‌ها ثبت شده و آمار دانش‌آموزان ترک‌تحصیلی هم بالاست، کمیته‌ای در استان تشکیل داده‌ایم و درخواست داشتیم تا در شهرستان‌ها نیز شکل بگیرد تا از طریق مدیران مدرسه، دهیاران و خانه‌های بهداشت دانش‌آموزان را به مدارس بازگردانیم. همچنین در حاشیه‌شهر مشهد دفاتر تسهیل‌گری داریم که از آنان درخواست داشتیم تا درصورت شناسایی دانش‌آموزان ترک‌تحصیلی، آنان را به ما معرفی کنند.»
خدابنده این را هم گفته که سال گذشته ۱۳هزار دانش‌آموز ترک‌تحصیلی داشتیم، درحالی‌که این آمار طی امسال به ۴۰هزار نفر افزایش یافته است.
بازگشت نیمی از بچه‌ها به مدرسه
اگرچه بخشی از دانش‌آموزان ترک‌تحصیل کرده یا بازمانده از تحصیل پس از شناسایی توسط مدیران مدارس و پیگیری آنها به چرخه آموزشی برگشته‌اند، اما به‌گفته این مدیران، هنوز هم آمار دانش‌آموزان خارج از مدرسه بالاست. اصغری، مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین در این‌باره گفت: ۷۷۳دانش‌آموز لازم‌التعلیم زیر۱۱سال در استان شناسایی شده‌اند که ۳۶۰نفرشان دختر و ۴۱۳نفر آنها پسر هستند که فقط موفق به جذب ۱۲۵نفر آنها شده‌ایم.
در مورد وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان استان خوزستان هم کورش مودت توضیح داد: «در سال گذشته، تقریبا تعداد ۱۱هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل داشتیم که ۵هزارو۳۰۰نفر آنها شناسایی شدند و از این تعداد بیش از ۲۷۰۰نفر تحت پوشش قرار گرفتند. در میان دانش‌آموزان ترک‌تحصیلی هم از میان ۹هزار دانش‌آموز، تعداد ۴هزارو۵۰۰نفر به تحصیل بازگشته‌اند و همین تعداد بیرون از مدرسه‌اند.
وضعیت استان کرمان هم تقریبا به همین شکل است، اسکندری‌نسب، مدیرکل آموزش و پرورش کرمان در این‌باره گفت: در دوره متوسطه اول، تعداد ۴هزارو۵۱۰دانش‌آموز داشتیم که امسال اقدام به ترک‌تحصیل کردند، که ۲هزارو۲۶۰نفر آنها جذب تحصیل شدند و همچنان ۲هزارو۲۵۰نفر در ترک‌تحصیل هستند.
چرا ترک‌تحصیل؟
از چندین علت برای بازماندگی یا ترک‌تحصیل دانش‌آموزان نام برده می‌شود که مشکلات اقتصادی، تعصبات فرهنگی و دسترسی نداشتن به مدرسه از مهم‌ترین آنها هستند. مواردی که مسئولان آموزش و پرورش و کارشناسان آموزشی دائم به آن اشاره می‌کنند و روی آن تأکید دارند.
رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در این‌باره به همشهری گفت: برخی از دانش‌آموزان به‌دلیل مشکلات اقتصادی درگیر کار هستند. در بسیاری از موارد به‌دلیل مسائل فرهنگی و تعصبات خانوادگی در برخی مناطق به‌ویژه مناطق مرزی مانع ادامه تحصیل دختران می‌شوند. تعداد قابل‌توجهی از کودکان بازمانده از تحصیل هم اتباع بیگانه هستند. در سال گذشته ۱۴۰هزار کودک بازمانده از تحصیل به استان‌ها معرفی شد که ۳۴هزار نفر از آنان با تلاش راهبران آموزشی و مسئولان به مدرسه بازگشتند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان‌ها نیز تقریبا همین دلایل را برای ترک‌تحصیل یا بازماندگی دانش‌آموزان نام برده‌اند اما کارشناسان آموزشی این دلایل را غیرقابل‌قبول و ناشی از ضعف مدیریت آموزش و پرورش می‌دانند.
زهرا امت علی، کارشناس آموزشی در این‌باره به همشهری گفت: تقریبا در تمام گزارش‌های دستگاه‌های دولتی و نظارتی که هر سال درباره ترک‌تحصیل دانش‌آموزان منتشر می‌شود، تعصبات فرهنگی، صعب العبور بودن برخی مناطق و مشکلات اقتصادی به‌عنوان سه عامل مهم در ترک‌تحصیل دانش‌آموزان وجود دارد. مسئولان آموزش و پرورش تلاش دارند که با پررنگ جلوه دادن این سه عامل از زیر مسئولیت‌های خود شانه خالی کنند و بگویند که عوامل بیرونی باعث تشدید این آمار شده و به ما مربوط نیست.
او اضافه کرد: حال اینکه آموزش و پرورش باید توضیح دهد که برای تعصبات فرهنگی در برخی مناطق که مانع از ادامه تحصیل دختران می‌شود، چه اقدامی انجام داده ؟ بسیاری از والدینی که در یک دهه اخیر اجازه درس خواندن به فرزندان خود را نمی‌دهند، در همین نظام آموزشی تحصیل کرده‌اند و این نشان می‌دهد که آموزش و پرورش در اقناع و تربیت افراد این جوامع نقص جدی دارد. استناد کردن به این عوامل یعنی آموزش و پرورش نتوانسته تغییرات مثبت مورد نیاز در برخی از استان‌ها را ایجاد کند یا در جایابی ساخت مدرسه، دچار خطای جدی هستند که هنوز برخی مناطق مدرسه ندارند. پس به جای تکرار این عوامل، مدیران باید در سیاست‌های خود تجدید نظر کنند.
ترک‌تحصیل دختران بیش از پسران
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در اغلب استان‌های کشور ترک‌تحصیل و بازماندگی از مدرسه در دختران بیش از پسران است به‌خصوص در دوره متوسطه دوم این آمار تفاوت معناداری پیدا می‌کند. حکیم‌زاده البته معتقد است که این تفاوت در حد نیم درصد است و تفاوت معناداری ندارد: « فقط در دوره متوسطه دوم این رقم در بین دختران رو به افزایش است که مسائل فرهنگی و تعصبات خانوادگی عامل آن است.»
مودت، مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان هم در این‌باره گفت: در استان خوزستان آمار دختران بازمانده از تحصیل بالاست که البته استاندار و دولت برای رسیدگی به این موضوع اعتباراتی داده‌اند و همچنین چندین دستگاه در موضوع بازماندن دانش‌آموزان از تحصیل و در راستای شناسایی و بازگرداندن آنها به چرخه آموزشی به ما کمک می‌کنند.
امت علی، کارشناس آموزشی در این‌باره هم گفت: آمار نیم‌درصد غیرواقعی است و قطعا ترک‌تحصیل دختران با استناد به آمار منتشر شده از سوی آموزش و پرورش استان‌ها بیش از پسران است. در بسیاری از موارد آیین‌نامه‌های داخلی آموزش و پرورش یا نوع استخدام معلمان هم مانع از ادامه تحصیل دختران می‌شود. مثلا سال گذشته در روستای قبله کوهدشت، ۱۴دانش‌آموز دختر در دوره متوسطه دوم ترک‌تحصیل کردند چرا که تنها مدرسه روستا در این دوره پسرانه بود و برای دختران هم معلم نداشتند. آموزش و پرورش منطقه پیشنهاد داده بود که دختران به روستای مجاور بروند اما خانواده‌ها اجازه نداده و گفتند دختران در همین مدرسه روستا که پسران هستند، درس بخوانند چون همه ما قوم و خویش هستیم و ترجیح می‌دهیم دخترانمان در مدرسه روستای خودمان بمانند.
اما رضا زینی وند، مدیرکل آموزش و پرورش لرستان به خبرگزاری تسنیم گفته بود که کلاس‌های مختلط بخشنامه وزارتی را نقض می‌کند و مانع این اتفاق شده بود. مشابه این موضوع در بسیاری از شهرستان‌ها و روستاهای دیگر هم رخ می‌دهد. آمار ترک‌تحصیل و بازماندگی از مدرسه در استان‌های دیگر هنوز منتشر نشده، اما آنطور که پیداست و وزیر آموزش و پرورش هم در نشست شناسایی، جذب، آموزش و نگهداشت کودکان بازمانده از تحصیل گفته کرونا ترک‌تحصیل دانش‌آموزان را افزایش داده و این آمار در سال‌جاری چندین برابر شده است.
منبع: همشهری - فهیمه طباطبایی
نظر شما